Eugeniusz Szajowski

---

Życiorys

Eugeniusz Szajowski był osobą z bogatym życiorysem, pochodzącą z rodziny o muzycznych tradycjach, synem Jana i Marianny z Siudaków. Jego ojciec pełnił funkcję organisty w parafii pw. św. Wojciecha, co niewątpliwie miało wpływ na rozwój jej zainteresowań muzycznych i kulturalnych. Edukację rozpoczął w 1920 roku w szkole powszechnej, a od 1927 do 1931 roku kontynuował naukę w Prywatnym Seminarium Nauczycielskim Koedukacyjnym im. Stanisława Sobińskiego, także z siedzibą w Cieszanowie.

Aktywność zawodowa

W 1932 roku, w obliczu trudności ze znalezieniem pracy w szkolnictwie, podjął pierwsze zatrudnienie jako kancelista-maszynista w kancelarii adwokackiej dr. Adolfa Fiszbeina w Cieszanowie. Po pewnym czasie, od 15 stycznia 1933 do 15 września 1937 roku, pracował na stanowisku sekretarza-kancelisty w Powiatowym Urzędzie Rozjemczym ds. Kredytowych Małej Własności Rolnej w Lubaczowie. Następnie został zatrudniony w Wydziale Powiatowym Starostwa, gdzie pełnił rolę pomocnika kancelaryjnego do września 1939 roku, a jego urzędnicza pozycja została potwierdzona poprzez odroczenie obowiązkowej służby wojskowej.

Po wkroczeniu Sowietów do Lubaczowa, od marca 1940 roku do czerwca 1941 roku, pełnił rolę sekretarza oraz bibliotekarza w Polskiej Niepełnośredniej Szkole w tym mieście. Jego kariera administracyjna obejmowała także okres od 1 sierpnia do 1 listopada 1941 roku w Inspektoracie Szkolnym w Lubaczowie oraz pracę w Powiatowym Zarządzie Dróg od stycznia 1943 roku do wiosny 1944 roku.

W obliczu zagrożenia, jakie niosła ze sobą II wojna światowa, Szajowski – jako człowiek o odważnym sercu – pomógł żydowskiemu małżeństwu Ostermanów, które znalazło się w dramatycznej sytuacji. W styczniu 1943 roku przekroczył granice lubaczowskiego getta, by zaoferować pomoc rodzinie Schwarzów.

W końcu kwietnia 1944 roku, pod wpływem groźb ze strony UPA, zmuszony był opuścić Lubaczów. Schronienie znalazł najpierw w Matysówce, a później w Woli Rafałowskiej. Po wojnie, wracając do Lubaczowa, zajął się ponownie pracą w Starostwie Powiatowym, gdzie zajmował się aprowizacją i handlem, pełniąc różne funkcje administracyjne aż do 1972 roku, kiedy to objął stanowisko wiceprezesa ds. produkcji w Rejonowej Spółdzielni Zaopatrzenia i Zbytu do czasu swojej emerytury w 1978 roku.

Eugeniusz Szajowski, mimo wielu trudności, dążył do profesjonalnego rozwoju, a jego życie zawodowe było niezwykle bogate i różnorodne. Po przejściu na emeryturę, pozostawił po sobie rodzinę oraz wspomnienia o swojej pracy.

Działalność społeczna

W latach 1931–1932, Szajowski angażował się w działalność społeczną, pełniąc funkcję prezesa Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Męskiej w Cieszanowie, gdzie aktywnie uczestniczył w zjazdach Katolickiego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej w Lwowie. Po zakończeniu wojny, jego zaangażowanie w sprawy lokalnej społeczności nabrało nowego tempa. Od 1944 roku był członkiem Rady Związku Zawodowego Pracowników Państwowych, gdzie przez cztery kadencje pełnił funkcję zastępcy przewodniczącego.

Był także aktywnym członkiem wielu spółdzielni, w tym Rolniczo-Handlowej „Rolnik”, a później Gminnej Spółdzielni. Jego działalność spożywcza obejmowała różne funkcje kierownicze, uczestnictwo w radach nadzorczych oraz działalność w lokalnych spółdzielniach, które produkowały żywność i usługi dla mieszkańców regionu.

Poza tym, Szajowski pełnił wiele ważnych ról w społeczeństwie, był radnym miasta Lubaczowa przez cztery kadencje oraz jako ławnik Sądu Rejonowego. Organizował również różne aktywności społeczne, był członkiem Polskiego Związku Filatelistycznego oraz Zjednoczonego Stronnictwa Ludowego.

W swojej pasji do historii i regionalistyki, Eugeniusz Szajowski zyskał reputację nazywaną „kronikarzem minionego stulecia”. Jego działalność na rzecz dokumentowania i popularyzacji lokalnej historii były między innymi przedmiotem artykułów prasowych. Szajowski zmarł w wieku 98 lat, pozostawiając po sobie nie tylko rodzinę, ale również cenną spuściznę kulturalną oraz wspomnienia o niezwykłej aktywności społecznej i zawodowej.

Publikacje

Eugeniusz Szajowski był znaczącą postacią w polskiej literaturze i prasie, będąc autorem oraz współautorem 116 artykułów prasowych, które ukazywały się w wielu różnych periodykach. Jego prace obejmowały różnorodne opracowania i relacje, które wzbogaciły wiedzę o spółdzielczości oraz historię regionu.

W obszarze wydawnictw zwartych można znaleźć następujące tytuły:

• Moje zetknięcie się ze spółdzielczością… [w:] Moje spółdzielcze lata. Wybór materiałów z konkursu XX-lecia Centrali Rolniczej Spółdzielni Samopomoc Chłopska, Warszawa 1969, s. 327–330,
• W polskiej szkole w sowieckim Lubaczowie [w:] Lwowskie pod okupacją sowiecką 1939–1941, red. T. Bereza, oprac. J. Grechuta, Rzeszów 2006, s. 231–244.

W okresie 1994-1999 w „Roczniku Ziemi Lubaczowskiej” ukazało się wiele jego znaczących publikacji, takich jak:

• Poświęcenie Krzyża Katyńskiego w Cieszanowie. Cieszanów 13 kwietnia 1990 r., „RL” 1994, t. V, s. 165–166,
• Seminarium nauczycielskie w Cieszanowie. Wspomnienia ze szkolnego sztambucha, „RL” 1997, t. VII, s. 119–130,
• Mój Rok 1944/1945, „RL” 1998, t. VIII, s. 215–219.

W „Roczniku Lubaczowskim” (2000-2008) opublikował m.in.:

• Tylko ziemia została ta sama. Lubaczów 1942–1943, „RL” 2000, t. IX–X, s. 276–290,
• Materiały dotyczące walk polsko-ukraińskich o Lubaczów, listopad–grudzień 1918 r. (Moja rodzina w tych wydarzeniach), „RL” 2007, t. XI–XII, s. 59–86,
• Sąd Powiatowy i Sąd Grodzki w Cieszanowie (wspomnienia Eugeniusza Szajowskiego), „RL” 2008, t. XIII–XIV, s. 323–341.

W dodatku, w „Lubaczów: Jednodniówka” znalazł się artykuł:

• Jeden z 12 tysięcy sprawiedliwych, „Lubaczów 2000: Jednodniówka”, s. 10.

W „Cieszanowskich Zeszytach Regionalnych” („CZR”) oraz „Życiu Przemyskim” („ŻP”) także pojawiły się teksty autorstwa Szajowskiego. Oto niektóre z nich:

• Mój wrzesień 1939, „CZR” 2009, z. 3, s. 91–111,
• Powiatowy zaopatrzeniowiec, „ŻP” z 13 czerwca 1984 r., nr 24, s. 6,
• Żniwa 1946, „ŻP” z 10 października 1984 r., nr 41, s. 9.

W publikacjach „Teraz” znalazły się jego przemyślenia:

• Podział Polski w 1939 r. pomiędzy dwóch sąsiadów, „Teraz”, marzec 2000, s. 11,
• Majówki i nabożeństwa majowe w Cieszanowie, „Teraz”, maj 2000, s. 5, 15 (cz. I), kwiecień–maj 2002, s. 18 (cz. II),
• Budowy Kościoła Opatrzności nie sądzone było dokończyć, „Teraz”, grudzień 2002, s. 12.

W „Kresowiaku Galicyjskim” w latach 2000–2011 ukazało się aż 69 artykułów autorstwa Eugeniusza Szajowskiego, co świadczy o jego intensywnej działalności pisarskiej.

Warto również wspomnieć o niepublikowanych rękopisach i maszynopisach. Znajdują się one w zbiorach jego syna Adama i obejmują 32 pozycje dotyczące tematów rodzinno-historyczno-wspomnieniowych.

Odznaczenia, odznaki i wyróżnienia

Za swoją wyjątkową postawę, zaangażowanie w działalność społeczną oraz znaczącą pracę, Eugeniusz Szajowski otrzymał wiele zaszczytnych odznaczeń i wyróżnień, które podkreślają jego wkład w rozwój społeczny i kulturalny. Wśród odznaczeń można wymienić:

• Złoty Krzyż Zasługi (1977),
• Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1984),
• Medal 40-lecia Polski Ludowej (1984),
• Medal za Długoletnie Pożycie Małżeńskie (1985).

Oprócz tego, jego działalność została doceniona poprzez nadanie szeregu odznak oraz wyróżnień:

• Odznaka Honorowa Zasłużony Pracownik Rady Narodowej (1969),
• Srebrna Odznaka Honorowa Korespondenta Głównego Urzędu Statystycznego (1975),
• Odznaka za Zasługi dla Województwa Przemyskiego (1981),
• Złota Odznaka Honorowa Korespondenta Głównego Urzędu Statystycznego (1981),
• Zasłużony dla Spółdzielczości „Samopomoc Chłopska” (1985),
• Zasłużony Działacz Ruchu Spółdzielczego (2000).

Warto również wspomnieć o dyplomach uznania, które przyznano mu za znaczące osiągnięcia, takie jak:

• Za Wkład w Rozwój Muzeum w Lubaczowie (1992),
• Zasłużonemu miłośnikowi Ziemi Lubaczowskiej, badaczowi i popularyzatorowi dziejów Lubaczowa i regionu (2003).

Dokumenty te potwierdzają nie tylko talent i pasję Eugeniusza Szajowskiego, ale także jego wpływ na społeczność lokalną oraz na zachowanie legendarnych dziedzictw kulturowych regionu.

---

Oceń: Eugeniusz Szajowski

---