Aleksander Bandrowski

Kultura i sztuka

Aleksander Sas-Bandrowski, znany również pod pseudonimami „Barski” oraz „Brandt”, był wybitną postacią w świecie polskiej sztuki. Urodził się 22 kwietnia 1860 roku w Lubaczowie, a swoje życie zakończył 28 maja 1913 roku w Krakowie.

Był on nie tylko utalentowanym tenor operowym, ale także librecistą, co oznacza, że pisał teksty do oper. Jego pasja do sztuki przejawiała się również w pracy jako tłumacz oraz aktor prowincjonalny w Galicji, co podkreśla jego wszechstronność i zaangażowanie w różne formy teatralne.

Życiorys

Aleksander Bandrowski był synem Mariana Bandrowskiego, który pełnił funkcję urzędnika galicyjskiego, oraz Wilhelminy Ambros von Rechtenberg. Miał brata, Juliusza Bandrowskiego, a także stryja, Juliusza Kadena-Bandrowskiego, oraz Bronisława Bandrowskiego.

Swą edukację rozpoczął w Krakowie, gdzie ukończył gimnazjum oraz studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim. Jego kariera aktorska zaczęła się w teatrze Edwarda Webersfelda w Tarnowie, gdzie zadebiutował w 1876 roku. Potem występował we Lwowie, początkowo jako baryton. W 1881 roku pojawił się na scenie teatru krakowskiego, a jego repertuar zawierał m.in. utwory operetkowe w Łodzi, Poznaniu oraz Lwowie.

W 1882 roku wyjechał za granicę, gdzie najpierw kontynuował naukę w Mediolanie, a następnie w Wiedniu, studiując śpiew pod okiem Sangiovanniego i Salviego. Od tamtej pory jego występy dotyczyły już poważnego repertuaru operowego, gdzie jako tenor występował w niemieckich teatrach i w Pradze. W 1883 roku Bandrowski związał się z teatrem lwowskim, wykonując m.in. partie Fausta w operze „Faust” i Edgara w „Łucji z Lammermoor”. Następnie, od 1884 do 1907 roku, występował w Warszawskich Teatrach Rządowych, przerywając owe wystąpienia na wyjazdy zagraniczne.

W latach 1886–1909 odbył wiele zagranicznych tournée, odwiedzając takie miejsca jak Berlin, Linz, Kolonia, Mediolan (Teatro alla Scala), Rotterdam, Amsterdam oraz Nowy Jork (Metropolitan Opera). W 1905 roku próbował objąć dyrekcję teatru krakowskiego, jednak bezskutecznie. Jego ostatni występ miał miejsce w 1910 roku. W latach 1908–1909 pełnił rolę profesora śpiewu w Konserwatorium Muzycznym w Krakowie oraz w Instytucie Muzycznym.

Po zakończeniu kariery artystycznej, Aleksander Bandrowski został pochowany na cmentarzu Rakowickim w Krakowie.

Twórczość

Aleksander Bandrowski przyczynił się do popularyzacji utworów Richarda Wagnera w Polsce, wykonując główne partie i tłumacząc ich libretta na język polski. Jego działalność artystyczna obejmowała również pisanie i przekład librett operowych oraz sztuk teatralnych, między innymi:

  • Bolesław Śmiały, dramat w 3 aktach, [sztuka], muzyka Ludomir Różycki, Kraków 1909,
  • Bolesław Śmiały, libretto, op. 20, Ludomir Różycki, wg A. Bandrowskiego, Lwów, Altenberg 1910 oraz Leipzig: C. G. Roder,
  • Śpiewacy norymberscy. Opera w 3 aktach, Richard Wagner, przekład polski A. Bandrowski, Kraków 1903,
  • Pierścień Nibelunga, Richard Wagner, przekład polski A. Bandrowski, Kraków 1908,
  • Stara baśń. Opera w 4 aktach, Władysław Żeleński, słowa A. Bandrowski, Kraków, nakład składu nut A. Krzyżanowskiego, 1910, Wiedeń: Drukarnia nut Josepha Eberle, 1910,
  • Zgasły już…. Scena dramatyczna na jeden głos z towarzyszeniem fortepianu, op. 26, no. 1, Feliks Nowowiejski, słowa A. Bandrowski, Warszawa – Leipzig, 1912,
  • Samson i Dalila. Opera w 3 aktach i 4 obrazach, Ferdynand Lemair, Camille Saint-Saëns, przekład polski A. Bandrowski, Kraków 1906,
  • Aleksander Bandrowski, Rozbiór tematyczny Ryszarda Wagnera trylogii z prologiem „Pierścień Nibelunga” z analizą motywów przewodnich ilustrowaną przykładami, Lwów 1907 (kilka wydań),
  • Manru, Ignacy Jan Paderewski, libretto A. Bandrowski, Kijów 1902.

Oprócz tego, Bandrowski stworzył libretto do opery „Pan Twardowski” w 1911 roku oraz zaginiony dramat zatytułowany „Szwedzi”. Jego twórczość miała znaczący wpływ na rozwój sztuki operowej w Polsce, ukazując talent zarówno jako librecisty, jak i tłumacza.

Przypisy

  1. NUKAT | Prosto do informacji - katalog zbiorów polskich bibliotek naukowych [online], katalog.nukat.edu.pl [dostęp 16.11.2017 r.]
  2. a b Bandrowski-Sas Aleksander, [w:] MałgorzataM. Chmielewska MałgorzataM., Leksykon polskich pisarzy muzycznych w XX wieku, Wołomin: Wydawnictwo Polskie, 2008.
  3. Edward Webersfeld podaje wszystkie operetki, w których śpiewał we Lwowie Bandrowski w: E. Webersfeld, Teatr Miejski we Lwowie za dyrekcji Ludwika Hellera. 1917.
  4. Edward Webersfeld, Teatr prowincjonalny w Galicji. 1850-1908, „Scena i Sztuka” 1908-1909 (cykl).
  5. Lista osób zasłużonych pochowanych na Cmentarzu Rakowickim (1803–1939). W: Karolina Grodziska–Ożóg: Cmentarz Rakowicki w Krakowie. Kraków: Wydawnictwo Literackie, 1987, s. 96.
  6. Promocja „sub auspiciis imperatoris”. „Nowości Illustrowane”. Nr 21, s. 3, 20.05.1905 r.

Oceń: Aleksander Bandrowski

★★★★★
Średnia ocena:4.49 Liczba ocen:5